Księgowość fundacji i stowarzyszeń - Kluczowe aspekty prawne i finansowe

Podstawy prawne

Fundacje i stowarzyszenia w Polsce działają na podstawie dwóch różnych ustaw:

• Fundacje regulowane są ustawą z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach.

• Stowarzyszenia działają zgodnie z ustawą z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.

Obydwie formy mają osobowość prawną i są organizacjami pozarządowymi (NGO), jednak ich cele oraz struktura organizacyjna są różne. Z punktu widzenia księgowości, kluczową różnicą jest to, że fundacje mogą być powołane w celu realizacji konkretnego zadania społecznie użytecznego (np. edukacyjnego, kulturalnego), natomiast stowarzyszenia to organizacje zrzeszające osoby o wspólnych celach i zainteresowaniach, gdzie głównym celem jest działanie na rzecz członków.

Zasady księgowości

Zarówno fundacje, jak i stowarzyszenia są zobowiązane do prowadzenia pełnej księgowości.

Pełna księgowość

Pełna księgowość wymaga prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości. Obejmuje to m.in.:

• sporządzanie bilansu,

• rachunek zysków i strat,

• prowadzenie ksiąg rachunkowych,

• raportowanie operacji finansowych oraz ewidencjonowanie majątku organizacji.

Księgowość ta jest skomplikowana i wymaga odpowiedniego oprogramowania lub zatrudnienia księgowego, ale pozwala na pełną kontrolę nad finansami organizacji.

Obowiązki sprawozdawcze

Każda fundacja i stowarzyszenie musi składać roczne sprawozdania finansowe, które powinny być zgodne z wymogami ustawy o rachunkowości. Sprawozdania te powinny obejmować bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową, w której zawarte są szczegółowe dane na temat działalności organizacji. Sprawozdania finansowe muszą być złożone do właściwego urzędu skarbowego oraz (w przypadku organizacji pożytku publicznego) opublikowane na stronie internetowej Narodowego Instytutu Wolności. Fundacja dodatkowo musi złożyć sprawozdanie finansowe do właściwego Ministra.

Źródła finansowania

Zarówno fundacje, jak i stowarzyszenia korzystają z różnych źródeł finansowania, takich jak:

• składki członkowskie (w przypadku stowarzyszeń),

• darowizny,

• granty i dotacje,

• dochody z działalności gospodarczej (jeśli statut na to pozwala).

Wszystkie te źródła muszą być prawidłowo ewidencjonowane w księgach rachunkowych. Szczególnie istotne jest odpowiednie rozliczanie dotacji i grantów, które często są udzielane na realizację konkretnych projektów i muszą być precyzyjnie rozliczane zgodnie z warunkami umowy.

Różnice między księgowością fundacji a stowarzyszeń

Choć zasady prowadzenia księgowości są podobne, istnieją pewne kluczowe różnice między fundacjami a stowarzyszeniami:

1. Struktura organizacyjna:

-  Stowarzyszenia opierają swoją działalność na członkach, co oznacza, że składki członkowskie stanowią istotne źródło przychodów.

-  W przypadku fundacji, głównym źródłem finansowania są darowizny i dotacje.

2. Cele działalności:

-  Stowarzyszenia mają bardziej elastyczne cele, wynikające z interesów członków.

-  Fundacje często realizują cel, który wynika z woli fundatora.

3. Zasady sprawozdawczości: Fundacje lub stowarzyszenia mogą mieć bardziej restrykcyjne wymogi sprawozdawcze, zwłaszcza jeśli działają jako organizacje pożytku publicznego (OPP).

Organizacje pożytku publicznego (OPP)

Fundacje i stowarzyszenia, które uzyskały status organizacji pożytku publicznego, mają dodatkowe obowiązki księgowe i sprawozdawcze. Muszą regularnie publikować swoje sprawozdania finansowe i merytoryczne oraz podlegać większej kontroli ze strony instytucji państwowych. Organizacje OPP mogą również uzyskać 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych, co stanowi istotne wsparcie finansowe.

Kontrola i audyt

W przypadku dużych fundacji i stowarzyszeń, zwłaszcza tych, które otrzymują znaczące dotacje lub mają status OPP, konieczne może być przeprowadzanie audytów finansowych. Audyt ma na celu weryfikację prawidłowości prowadzonej księgowości oraz zgodności z obowiązującymi przepisami.

Podsumowanie

Księgowość fundacji i stowarzyszeń wymaga nie tylko znajomości przepisów prawa, ale również dbałości o transparentność finansową i przestrzeganie zasad sprawozdawczości. Zarówno fundacje, jak i stowarzyszenia powinny prowadzić księgowość w sposób rzetelny i dokładny, aby zyskać zaufanie darczyńców, członków oraz społeczeństwa. Kluczowe jest zrozumienie specyfiki tych organizacji, aby móc dostosować system księgowy do ich potrzeb i celów, dbając jednocześnie o zgodność z obowiązującymi przepisami prawa.

Prowadzenie rzetelnej księgowości w fundacjach i stowarzyszeniach to klucz do budowania zaufania społecznego i zapewnienia transparentności. Przestrzeganie obowiązków finansowych oraz sprawozdawczych nie tylko umacnia wiarygodność tych organizacji, ale także umożliwia skuteczną realizację ich misji, wspierając działania na rzecz dobra wspólnego - podsumowuje Prezes firmy Podmar.